Aan-slag,
Terug-slag … slag … slag …
Begin 1945, vier huizen naast
elkaar, schoten worden gelost, doden vallen, paniek, lijken worden verplaatst,
onmiddellijke represaille. De kleine Anton Steenwijk, voor wiens voeten het
eerste bloed uiteen spat, zal er een heel leven mee worstelen…Zal hij een
antwoord krijgen en zo ja…wat doet hij er dan mee? Of
is Anton gewoon de kleine Harry Mulisch zelf, geboren in 1927 uit een Joodse
moeder en ook ternauwerdood ontsnapt aan de Nazi-gruwelen? Harry gedurende
enkele decennia zelf op zoek naar antwoorden die er niet
zijn?
Actie
en reactie, daar draait het om in dit boek. Een eenvoudig gegeven. Maar als die
actie en reactie beide misdadig zouden kunnen zijn, krijg je een thriller. Indien
zulke misdadige actie en reactie zich bovendien tijdens WOII afspelen, dan
wordt het een historische thriller.
Mag
je een zogenaamde slechterik doden? Is dat dan een goede daad? En mag dan de
vriend van die slechterik op zijn beurt een zogenaamde goede doden?
Collaboratie en verzet… duisternis en licht… zwart en wit? Of is er toch ergens
een streepje grijs? Wie heeft de waarheid in pacht? En wie treft schuld?
Uiteindelijk
is dit een heel knap boek, maar ik heb het wel tweemaal moeten lezen. Het is
niet gemakkelijk, zeker niet als die historische thriller eigenlijk haar
ontplooiing kent vele decennia na WOII. Het boek kabbelt van oorlog over oorlog
of wereldspanning: Korea, Vietnam en de rakettencrisis volgen elkaar op. Dit
tijdsperspectief slorpt veel aandacht op. Hoe zat het ook weer? Even
terugbladeren. Anton’s morele bewustzijn groeit met de jaren. Daarenboven
worden sommige belangrijke figuren pas laat in het boek binnengebracht;
daarnaast blijkt dat enkele personnages uit de beginbladzijden naar een
dwaalspoor leiden: ze blijken minder belangrijk te zijn. Ook de helden hebben hun kleine kantjes. Mulisch
schrijft heel direct; soms kort en snel, soms meer beschrijvend, maar nooit
saai. De psychologische oorlogsroman blijft boeien: thema en schrijfstijl van het
boek sluiten nauw bij elkaar aan.
Overal was het al dag, maar hier
was het nacht, neen, meer dan nacht… Nacht en dag?
No comments:
Post a Comment